www.ekonomianie.fora.pl

Otoczenie organizacji obejmuje wszystkie elementy, które znajdują się poza organizacją i mają związek z jej funkcjonowaniem.
Otoczenie organizacji można podzielić na dwa segmenty:
- otoczenie dalsze (ogólne, makrootoczenie),
- otoczenie bliższe (celowe, mikrootoczenie, otoczenie konkurencyjne).

Rys. Otoczenie organizacji
I. Na otoczenie dalsze składają się bliżej niesprecyzowane siły i wymiary wśród których działa organizacja. Wszystkie przedsiębiorstwa w ramach sektora (np. wszystkie piekarnie w danym mieście) mają takie samo otoczenie dalsze. Otocznie dalsze wpływa na organizację, a pojedyncza organizacja nie ma możliwości wpływu na to otoczenie.
Wymiary składające się na otoczenie dalsze:
1. Wymiar ekonomiczny - ogólna kondycja systemu gospodarczego, w którym działa organizacja. Istotne wskaźniki poddawane analizie przy ocenie wpływu tego wymiaru na przedsiębiorstwo to np.:
- poziom i dynamika dochodów w danym kraju (ma wpływ na popyt),
- poziom inflacji (wpływa na poziom ponoszonych kosztów),
- poziom zatrudnienia (decyduje o dochodach społeczeństwa, a co za tym idzie o popycie, z jednej strony i o możliwościach pozyskiwania pracowników oraz o kosztach zatrudnienia z drugiej strony),
- poziom kursu walutowego (decyduje o wynikach eksporterów i importerów).
2. Wymiar prawno-polityczny. Warunki funkcjonowania podmiotów gospodarczych wyznacza szereg przepisów zawartych w wielu ustawach. Należą do nich m.in. następujące uregulowania:
- przepisy o prowadzeniu działalności gospodarczej,
- prawo spółek,
- przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów,
- przepisy podatkowe,
- prawo pracy,
- przepisy szczegółowe związane z prowadzeniem konkretnych rodzajów działalności.
3. Wymiar socjo-kulturowy. Zmiany dokonujące się w systemie norm i wartości będącym elementem kultury danego społeczeństwa mają wpływ na zachowania jego członków. Nowe style życia i postawy wobec kwestii takich jak: rodzina, praca, czas wolny itd. mają wpływa na zachowania konsumentów. Wpływają także na postawy pracowników i ich oczekiwania wobec pracodawców. Obecnie w ramach tego wymiaru otoczenia kluczowe znaczenie ma globalizacja. Zjawisko to prowadzi m.in. do unifikowania się postaw konsumentów i pracowników w różnych częściach świata. Inne istotne przemiany to wzrost znaczenia postaw proekologicznych, nacisk na zdrowy styl życia, zmiana modelu rodziny. Niektórzy autorzy wymieniają jako odrębny element otoczenia wymiar demograficzny. Najbardziej widoczną zmianą w jego zakresie jest starzenie się społeczeństw w wielu krajach rozwiniętych.
4. Wymiar technologiczny. W oczywisty sposób wpływa on na działalność firm produkcyjnych. Obecnie mamy do czynienia ze skracaniem się cykli życia produktów i technologii. Przez wiele lat dominującą technologią przy domowym odtwarzaniu filmów był VHS. Został on zastąpiony przez standard DVD, który obecnie jest wypierany przez BLUE REY. Można przypuszczać, że technologia ta zostanie jeszcze szybciej zastąpiona przez kolejną (prawdopodobnie nie związaną z fizycznym nośnikiem danych). Zmiany w technologicznym wymiarze otoczenia wpływają także na działalność firm, które nie zajmują się produkcją. Wiele rodzajów usług (np. usługi bankowe) oraz sprzedaż w wielu sektorach zmieniły swój charakter w związku z zastosowaniem technologii internetowych. Sprzedaż za pośrednictwem internetu jest często pomocniczym kanałem dystrybucji. W wielu przypadkach stał się kanałem podstawowym.
5. Wymiar międzynarodowy. W oczywisty sposób wydarzenia za granicami kraju wpływają na firmy prowadzące wymianę handlową z kontrahentami z innych krajów oraz te które łączą z zagranicą powiązania kapitałowe (są w całości lub w części własnością kapitału zagranicznego lub są udziałowcami firm za granicą). Jednak wspomniana wcześniej globalizacja sprawia, że polityczne, gospodarcze, a nawet przyrodnicze zjawiska w innych, często odległych, częściach świata mogą dotknąć w pośredni sposób każdą firmę. Świadczą o tym przykłady rozprzestrzeniania się zjawisk kryzysowych, czy wpływ sytuacji politycznej na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej na ceny ropy, a przez to na koszty praktycznie wszystkich firm.
Niektórzy autorzy jako kolejny element otoczenia dalszego wymieniają także środowisko naturalne. Wyczerpywanie jego zasobów oraz coraz większy nacisk na zaprzestanie jego dewastacji to bardzo ważne uwarunkowania funkcjonowania firm we współczesnej gospodarce.
II. Otoczenie bliższe obejmuje konkretne organizacje, czy grupy, z którymi ma do czynienia firma. Otoczenie bliższe wpływa na organizację, a ona wpływa na własne otoczenie bliższe. Otoczenie każdej z firm (nawet w ramach tego samego sektora) jest inne. Na otoczenie bliższe składają się:
- konkurenci,
- dostawcy,
- odbiorcy,
- regulatorzy (instytucje kontrolne, jak urząd skarbowy, SANEPID, Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Handlowa, urząd antymonopolowy, instytucje mające uprawnienia w stosunku do firm określonych branż, jak np. Urząd Regulacji Energetyki),
- właściciele - w przypadku, gdy własność jest oddzielona od zarządzania jak na przykład w spółkach akcyjnych),
- związki zawodowe - pracownicy są elementem organizacji, ale związki zawodowe - szczególnie branżowe i ogólnokrajowe - występują jako elementy jej otoczenia,
- sojusznicy strategiczni - obecnie firmy często zawiązują alianse (sojusze) nawet z potencjalnymi konkurentami w celu realizacji wspólnych przedsięwzięć. Inna firma może być naszym sojusznikiem na jednym rynku i jednocześnie konkurentem na innym. Sojusze strategiczne są popularne m.in. w przemyśle motoryzacyjnym, gdzie konkurenci prowadzą często wspólne badania i opracowują wspólne technologie.
- grupy szczególnych interesów - w obliczu wspomnianych wcześniej zmian w otoczeniu socjo-kulturowym organizacji coraz większego znaczenia nabierają działania grup takich jak stowarzyszenia konsumentów, organizacje ekologiczne itd. Mogą one prowadzić działania prawne w celu wpływania na firmy. Z ich zdaniem liczą się także coraz szersze rzesze klientów.
CIĄG DALSZY NASTĄPI